Μαθαίνω πώς να μαθαίνω για την Τέχνη
Τι σου έρχεται στο μυαλό όταν κάποιος σου λέει "κρίνε το έργο τέχνης";
Η Μέθοδος μέσα από έξι βήματα,
σε οδηγεί από την "κριτική του έργου τέχνης"
στην απαλλαγή των στερεοτύπων σου και στην ελεύθερη σκέψη.
Πώς να αναλύετε τα Έργα Τέχνης ακόμα κι αν δεν ξέρετε τίποτα γι’ αυτά
Η Τέχνη μας αφορά όλους.
Η Τέχνη μπορεί μας μάθει να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη.
Η Μέθοδος "Κρίνε το ΄Εργο Τέχνης" που σας προτείνουμε
μας μαθαίνει να παρατηρούμε και να κατανοούμε τα ΄Έργα Τέχνης
και συνακόλουθα την πραγματικότητα γύρω μας.
Με τη Μέθοδο Κρίν.Ε.Τε.
Η Μέθοδος "Κρίνε το ΄Εργο της Τέχνης"
είναι ένα εργαλείο βιωματικής μάθησης
για το ξεκλείδωμα των μυστικών κάθε ΄ Εργου της Τέχνης.
Είναι μία διαδικασία που εκπαιδεύει στο
"μαθαίνω πώς να μαθαίνω"
Σε όλη την Εκπαίδευση, αν είναι κάτι που μας μένει, είναι η κριτική σκέψη και η κριτική ματιά πάνω στα πράγματα, είτε αυτά αφορούν στην Επιστήμη είτε αφορούν στην Κοινωνία και στην Πολιτική, είτε αφορούν στα γεγονότα της καθημερινής ζωής.
Αυτό που μας μένει από την Εκπαίδευση, δεν είναι η γνώση που "παπαγαλίσαμε", αλλά η γνώση που αγαπήσαμε. Για να αγαπήσουμε κάτι σημαίνει ότι το βιώσαμε. Η αγάπη για ένα αντικείμενο γνώσης περιλαμβάνει το συναίσθημα, κατά συνέπεια, τις αισθήσεις μας.
Αυτό εννοούμε όταν λέμε ότι μάθαμε κάτι βιωματικά. Εννοούμε ότι μάθαμε κάτι όχι μόνο με το νου μας ή το μυαλό μας, αλλά και με τα συναισθήματά μας. ΄Ο,τι μάθαμε βιωματικά δεν το ξεχάσαμε ποτέ.
Το βίωμα μένει στη μνήμη μας ανεξίτηλο.
Ας πάρουμε τώρα τον τομέα της Τέχνης. ΄Οταν λέμε Τέχνη, εμείς εννοούμε τις Εικαστικές Τέχνες. Τη Ζωγραφική, τη Γλυπτική, τη Χαρακτική, την Αρχιτεκτονική.
Σήμερα οι Εικαστικές Τέχνες ονομάζονται και Οπτικές Τέχνες ενώ πολλές φορές αναφερόμαστε σε αυτές με τον ευρύτερο όρο Οπτικός Πολιτισμός.
Κάθε βιβλίο Ιστορίας της Τέχνης ξετυλίγει την ιστορία των μορφών των έργων τέχνης γραμμικά.
Κάθε ιστορική περίοδος αρχίζει με το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, και μετά, δίνει τα βασικά χαρακτηριστικά της Τέχνης της εποχής, παρουσιάζοντας τα έργα τέχνης χρονολογικά, μέσα από σύντομα βιογραφικά των καλλιτεχνών που τα δημιούργησαν, και της γενικότερης δράσης τους. Περισσότερες πληροφορίες προσφέρονται για τα σημαντικότερα έργα των καλλιτεχνών, πληροφορίες για το στυλ, τι είναι δηλαδή το καινούργιο που εισάγει αυτή η περίοδος στην τέχνη και πληροφορίες μορφολογικές, τι είναι δηλαδή χαρακτηριστικό μέσα στη σύνθεση του έργου, καθώς επίσης και αν αυτό είναι κυρίαρχο στο ύφος του καλλιτέχνη, αν δηλαδή εμφανίζεται και σε άλλα έργα του, από ποιο δάσκαλο κληρονόμησε τις μορφές του, πώς τις αξιοποίησε και πώς τις παράλλαξε.
Ιστορικές περίοδοι,΄Εργα Τέχνης, τίτλοι, διαστάσεις, χρονολογίες, ονόματα, όροι, περιγραφές, συγκρίσεις.
Κάθε μελετητής της Ιστορίας της Τέχνης πρέπει να συγκρατήσει όρους, λέξεις, περιγραφές, χρονολογίες, και να τα συνδυάσει με τις εικόνες των έργων τέχνης, για τις οποίες πρέπει να αναγνωρίζει τον τίτλο, τον καλλιτέχνη, την τεχνική, την ιστορική περίοδο, τα χαρακτηριστικά της τέχνης της περιόδου, πώς επηρεάστηκε από την προηγούμενη περίοδο και πώς επηρέασε την επόμενη.
Αυτός είναι ο καθιερωμένος τρόπος μάθησης όλων των γνωστικών αντικειμένων. Αυτόν μάθαμε στη μαθητική μας ζωή, και αυτόν τον τρόπο αποφεύγουμε όταν γινόμαστε ενήλικες, γιατί τον θεωρούμε απαιτητικό
και χρονοβόρο, γεγονός που μας εμποδίζει να καταπιαστούμε με νέες γνώσεις και να εξερευνήσουμε νέα γνωστικά πεδία.
Είναι ο ίδιος λόγος για τον οποίο αποφύγαμε σπουδαία μαθήματα όταν είμασταν μαθητές, και αυτός είναι ο λόγος που το βίωμα που έμεινε από αυτά ήταν εκείνο ενός βάσανου, το οποίο δεν θέλουμε ΜΕ ΤΙΠΟΤΑ να ξανα - υποστούμε στην ενήλικη ζωή μας.
Κάποιος μας είπε:
"Εφ όσον τα μάθεις όλα για τα ΄Εργα Τέχνης και την Ιστορία της Τέχνης,
τότε, και μόνον τότε,
δικαιούσαι να πεις τη γνώμη σου!
Και όταν πεις τη γνώμη σου,
πρόσεχε να είναι σύμφωνη με τη γνώμη
όλων των έγκυρων κριτικών!"
Η Μέθοδος που σας προτείνουμε έχει σκοπό να ανατρέψει αυτήν ακριβώς την στερεοτυπική αντίληψη για την τέχνη, που ευθύνεται για την απομάκρυνση των ανθρώπων
από το χώρο της Τέχνης.
΄Οταν λέμε απομάκρυνση, δεν εννοούμε ότι κάποιος δεν πάει στο Μουσείο, ή ότι κάποιος δεν πηγαίνει
σε μία ΄Εκθεση Ζωγραφικής ή Γλυπτικής.
Εννοούμε την αντιδημοτικότητα της Μοντέρνας Τέχνης,
την γρήγορη κατηγοριοποίηση της Αφηρημένης Τέχνης
ως ακαταλαβίστικη.
Εννοούμε όμως και την υιοθέτηση σνομπιστικής συμπεριφοράς, μόνον για εντυπωσιασμό,
απέναντι σε οποιοδήποτε έργο είναι παράδοξο ή προκλητικό,
από τις κυρίες και τους κυρίους με την ψηλή μύτη και τα ανυψωμένα φρύδια,
που θαυμάζουν μεγαλόφωνα "τι εξαιρετικό κίτρινο"
ενώ ενδόμυχα υπολογίζουν αν αυτό το κίτρινο ταιριάζει με το χρώμα του καναπέ, στο σαλόνι τους.
Γιατί είναι κακό να αρέσει σε κάποιον και τελικά να αγοράζει κάποιος ένα έργο τέχνης για το σπίτι του
με το κριτήριο του "ταιριάσματος"
με το ύφος και το στιλ της διακόσμησής του;
Δεν είναι απλώς κακό.
Είναι παραπλανητικό τόσο για εκείνον που σκέφτεται έτσι
όσο και για όποιον βλέπει έτσι.
Εκείνος που σκέφτεται έτσι ενδόμυχα υπονοεί
"δεν έχω σχέση με την Τέχνη, έχω όμως χρήματα,
και άρα μπορώ να αγοράσω το έργο από την Γκαλερί ή τη Δημοπρασία
για να επιδείξω στους φίλους μου ότι ξέρω από τέχνη".
Εκείνος που βλέπει έτσι, ενδόμυχα σκέφτεται
"η Τέχνη είναι για τους πλούσιους,
δεν με αφορά αυτό το αστικό παιχνίδι που λέγεται Τέχνη".
Η Τέχνη δεν είναι για επίδειξη.
Η Τέχνη δεν είναι για το χρηματιστήριο.
Η Τέχνη δεν είναι για το χρώμα του σαλονιού μας.
Η Τέχνη είναι για να μας βελτιώσει ως ανθρώπους.
Μόνον, αποκλειστικά και απόλυτα,
για να μας βελτιώσει και να μας ολοκληρώσει ως ανθρώπους.
Η Μέθοδος έχει σκοπό την ανατροπή των στερεότυπων κρίσεων.
Η Μέθοδος Κρίνε το ΄Εργο Τέχνης σημαίνει Βιωματική Μάθηση των ΄Εργων Τέχνης και μαζί
είναι εργαλείο για ένα δια βίου "Μαθαίνω πώς να Μαθαίνω"
Η Μέθοδος Κρίν.Ε.Τε. ξεκινάει από το ΒΙΩΜΑ για να φτάσει στη ΓΝΩΣΗ.
Επιδιώκει μέσα από τη δημιουργική διερεύνηση της Τέχνης
να οδηγήσει σε διερεύνηση και διεύρυνση της αυτογνωσίας μας.
Η Μέθοδος ξεκινάει από την κρίση (αναγνώριση της στερεότυπης σκέψης),
στέκεται στην παρατήρηση και στην περιγραφή (ενεργητική ματιά),
προχωράει στο βίωμα (αισθητηριακή ενσυναίσθηση),
επιστρατεύει την κριτική σκέψη (διερεύνηση των στερεοτύπων με τη λογική),
κορυφώνεται στη σύνθεση και στη δημιουργία
(επιστράτευση της φαντασίας, επινοητική δράση)
και καταλήγει στην αναζήτηση της γνώσης,
που αναδύεται στον εκπαιδευόμενο
ως εσωτερική ανάγκη
και ως αναστοχασμός (μαθαίνω πώς μαθαίνω).
Ας δούμε τη Μέθοδο πιο αναλυτικά.
Μπροστά σε ένα ΄Εργο Τέχνης ακολουθούμε τα 6 βήματα της Μεθόδου:
1. Κρίνουμε χωρίς αυτό-λογοκρισία το Ε.Τ. Χωρίς αιτιολογίες και εκλογικεύσεις εκφράζουμε ελεύθερα την προτίμηση ή την απαράσκειά μας για το ΄Εργο Τέχνης (Βήμα πρώτο).
2. Παρατηρούμε με προσοχή το ΄Εργο Τέχνης και περιγράφουμε/ονομάζουμε κάθε μορφική λεπτομέρεια, οδηγούμενοι από ερωτήσεις που αφορούν στη μορφολογία του ΄Εργου Τέχνης (Βήμα Δεύτερο).
3. Αισθανόμαστε και περιγράφουμε τα συναισθήματά μας μπροστά στο ΄Εργο Τέχνης, συναισθήματα που εγείρονται μέσα μας καθώς επιστρατεύουμε τη φαντασία μας (Βήμα τρίτο).
4. Επιχειρηματολογούμε υπέρ του ΄Εργου της Τέχνης με τρία επιχειρήματα (ανεξάρτητα από την αρχική θετική ή αρνητική μας κρίση) και το συνδέουμε, πάλι με τρία επιχειρήματα, με τη σύγχρονη εποχή μας (Βήμα τέταρτο).
5. Δημιουργούμε δίνοντας νέο τίτλο στο έργο, που τώρα εκφράζει τις δικές μας ιδέες και δημιουργούμε (προαιρετικά) ένα δικό μας έργο παρεμβαίνοντας πάνω στο ΄Εργο Τέχνης (το έχουμε μπροστά μας σε φωτοτυπία, Βήμα πέμπτο).
6. Δρούμε. Αναστοχαζόμαστε πάνω στο βίωμά μας και με αφυπνισμένη περιέργεια διερωτώμεθα και αναζητάμε εμείς οι ίδιοι τις πληροφορίες και τις γνώσεις που μας χρειάζονται για τα ερωτήματα που μας έχουν γεννηθεί (Βήμα έκτο).
Τι εννοούμε όταν λέμε ότι μαθαίνουμε μέσα από την Τέχνη να βλέπουμε και τη ζωή γύρω μας;
Ας δούμε τις προτροπές της Μεθόδου αναλυτικά, αυτή τη φορά σε σχέση με την καθημερινή ζωή μας:
1. Μας προτρέπει η Μέθοδος να "Κρίνουμε το ΄Εργο Τέχνης".
Αυτό δεν κάνουμε καθημερινά; Κρίνουμε διαρκώς τους άλλους, το συνεπιβάτη στο λεωφορείο, την ταμία στο Σούπερ Μάρκετ, την ηθοποιό στην τηλεόραση. Αυτός μιλάει παράξενα, εκείνος στραβοπατάει, ο άλλος έχει μεγάλο μουστάκι, η κυρία που πέρασε φοράει στραβά τη μπλούζα της. Κρίνουμε διαρκώς. Κρίνουμε αδιάκοπα και τον εαυτό μας. Λέμε με την εσωτερική μας φωνή στον εαυτό μας: αυτό έπρεπε να το κάνω καλλίτερα, εκείνο δεν το είπα όπως έπρεπε, πάλι ξέχασα αυτό ή εκείνο. Μέσα από το βίωμα του "κρίνω το ΄Εργο Τέχνης" συνειδητοποιούμε ότι αυτό κάνουμε όλη μέρα, κάθε μέρα. Η Μέθοδος δεν μας λέει να μην κρίνουμε. Μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι κρίνουμε. Μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι κρίνουμε γρήγορα, χωρίς επιχειρήματα, στηριγμένοι σε συνήθειες και σε κληρονομημένες σκέψεις, που τις έχουμε υιοθετήσει χωρίς να τις έχουμε εξετάσει για την εγκυρότητα ή την ορθότητά τους.
2. Μας προτρέπει η Μέθοδος να "Παρατηρήσουμε".
Παρατηρούμε τη ζωή και τους ανθρώπους γύρω μας πραγματικά; Βλέπουμε τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων; Τις εκφράσεις τους; Τους ακούμε; Μέσα από το βίωμα του "Παρατήρησε" της Μεθόδου συνειδητοποιούμε ότι πολλά πράγματα σημαντικά, μέσα στη διάρκεια της ημέρας μας, περνούν από μπροστά μας απαρατήρητα. Δεν είναι παράξενο που πολλές φορές απορούμε πώς πέρασε η μέρα, και μετά, πώς πέρασε η εβδομάδα. Αν δεν παρατηρούμε με περιέργεια μικρού παιδιού τη ζωή που ξετυλίγεται γύρω μας,κινδυνεύουμε να μπούμε σε ένα μηχανιστικό, αυτοματοποιημένο τρόπο ζωής, που οδηγεί αναπόδραστα στην πλήξη, στη μονοτονία και στη ματαίωση.
3. Μας προτρέπει η Μέθοδος να "Αισθανθούμε".
Αισθανόμαστε τη ζωή και τη φύση και τους συνανθρώπους μας; Συναισθανόμαστε τη χαρά ή την απογοήτευση του συνομιλητή μας; Παρατηρούμε τη στάση του σώματός του και τα συναισθήματα που εκπέμπει; Στεκόμαστε να χαρούμε το συναίσθημα που μας προκάλεσε αυτό το άρωμα, εκείνο το χρώμα ή εκείνο το γλυκό αεράκι που μας φύσηξε από το παράθυρο του λεωφορείου; Αν δεν αισθανόμαστε με την ανοιχτή καρδιά του μικρού παιδιού, όλες οι χαρές της ζωής, και οι λύπες της, δεν μας διευρύνουν. Τα συναισθήματά μας περιορίζονται στις προσωπικές μας εμπειρίες, και από αυτές χάνεται το άρωμα που τις κάνει αναπόσπαστο μέρος της ζωής, και γι' αυτό σπουδαίες. Γιατί το άρωμα της ζωής αποκτά ποιότητα μέσα από το εύρος των συναισθημάτων μας. Μέσα από το βίωμα του "Αισθάνσου" της Μεθόδου, συνειδητοποιούμε ότι τα συναισθήματα είναι δικά μας, εμείς τα γεννάμε και είναι δική μας η ευθύνη για ό,τι αισθανόμαστε, ανεξάρτητα από το εξωτερικό ερέθισμα που τα προκάλεσε. Είναι ευθύνη μας να διευρύνουμε και να καλλιεργήσουμε τα συναισθήματά μας.
4. Μας προτρέπει η Μέθοδος να "Επιχειρηματολογήσουμε".
΄Οταν χρειάζεται να κάνουμε μία δήλωση, ή να εκφράσουμε μία επιθυμία μας, ξέρουμε να τη στηρίξουμε με λογικά επιχειρήματα; Δεν είναι μόνο συναίσθημα η ζωή. Είναι και ορθός λόγος. Οι αιτιάσεις μας στα γεγονότα της ζωής απαιτούν την λογική μας. Λογική σημαίνει ότι σκεφτόμαστε λογικά. Λογική σκέψη σημαίνει ότι έχουμε σκεφτεί με επιχειρήματα για να πράξουμε αυτό ή εκείνο. Λογική είναι το εργαλείο που διαθέτουμε για να επικοινωνήσουμε με τους άλλους κανονικά. Πόσες φορές μία απλή συζήτηση με ένα φίλο ή με το παιδί μας, μετατρέπεται σε "δράμα" γιατί βγήκαμε από τη λογική και μπήκαμε στον υποκειμενικό μας, ατομικό τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα;
5. Μας προτρέπει η Μέθοδος να "Φανταστούμε" και να "Δημιουργήσουμε".
Πόσο δημιουργικοί είμαστε στην καθημερινή μας ζωή; Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι δημιουργικοί αλλά δεν το αναγνωρίζουν ή δεν το αποτιμούν ως προσόν τους. ΄Αλλοι, θα ήθελαν να ξαναέρθουν σε επαφή με το δημιουργικό κομμάτι του εαυτού τους, αλλά δεν το επιτρέπουν οι ίδιοι στον εαυτό τους λέγοντας "τώρα πάει πια" ή "δεν έχω χρόνο". Το βίωμα της δημιουργικότητας μέσα από τη Μέθοδο, μας ανοίγει την κλειδωμένη πόρτα της δημιουργικής φαντασίας μας και δείχνει, σε όποιον το έχει ξεχάσει, ότι η δημιουργικότητα και η επιστράτευση της φαντασίας είναι από τις πιο σπουδαίες προίκες που μας έχει χαρίσει η φύση για να κάνουμε τη ζωή μας πλούσια, σε κάθε στάδιο και σε κάθε ηλικία.
6. Μας προτρέπει η Μέθοδος να "Αναζητήσουμε".
Πόσο ενεργητικά παρόντες είμαστε στην καθημερινή μας ζωή; Διασταυρώνουμε τις πληροφορίες που μας λένε οι ειδήσεις; Αναζητάμε στο λεξικό την άγνωστη λέξη που ακούσαμε; Ψάχνουμε στο διαδίκτυο για τη γεωγραφική θέση μίας μακρινής χώρας στην οποία αναφέρθηκαν στις ειδήσεις; Ενώ μεγαλώσαμε, παραμένουμε σε αυτό που το σχολείο μας έμαθε, δηλαδή, να είμαστε παθητικοί αποδέκτες της πληροφορίας και της γνώσης. Με τη Μέθοδο όμως συνειδητοποιούμε ότι δεν μπορούμε μονίμως να είμαστε στο "πίσω κάθισμα" και κάποιος άλλος να βρίσκεται στο τιμόνι (αν παραλληλίσουμε με αυτοκίνητο τη ζωή μας). Εμείς έχουμε την ευθύνη των "εισερχομένων" μας, εμείς πρέπει να καθίσουμε στο "τιμόνι" της ζωής μας αν θέλουμε να έχει ποιότητα. Βέβαια, όλοι καταλαβαίνουμε ότι είναι πιο εύκολο το πίσω κάθισμα. Εκεί, όχι μόνο δεν έχουμε την ευθύνη της οδήγησης, αλλά είμαστε και ελεύθεροι να κοιτάξουμε το τοπίο ή να αφαιρεθούμε με τη φαντασία μας. ΄Ομως, αν έτσι κάναμε ως έφηβοι, τώρα πρέπει να αποδεχτούμε ότι μεγαλώσαμε. Δεν μπορεί παρά τώρα, να είναι δική μας η ευθύνη για την ποιότητα των πληροφοριών που υιοθετούμε ή αναπαράγουμε. Η πολυπόθητη ελευθερία της γνώμης δεν είναι απλή υπόθεση. Η ελευθερία της σκέψης δεν είναι παθητική, θέλει δουλειά. Αν θέλουμε πραγματικά ελεύθερη τη σκέψη μας, πρέπει να την κάνουμε ενεργητική και διερευνητική.
Η Μέθοδος "Κρίνε το ΄Εργο της Τέχνης" μας δίνει ένα εργαλείο σε έξι βήματα
για να κατανοήσουμε βιωματικά το ΄Εργο της Τέχνης
αλλά μας δίνει και ένα εργαλείο για την κατανόηση του τρόπου που σκεφτόματε και
του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε τη ζωή μας.
Είναι μία μέθοδος ανάγνωσης των ΄Εργων Τέχνης,
αλλά και των διαφημιστικών και μιντιακών εικόνων που μας περιβάλλουν.
Είναι μία ενεργητική μέθοδος σε όλα τα στάδιά της
που μας εκπαιδεύει να είμαστε ενεργητικά παρόντες
τόσο μπροστά στην τέχνη όσο και μπροστά στα γεγονότα της ζωής μας.
Δείτε εδώ:
